Problematyka portów morskich, czyli potęga ,,Wielkiej czwórki"

Port morski z definicji jest obiektem gospodarczym, położonym na skraju połączenia lądu z morzem, prowadzącym usługi transportowo-handlowe.

Co to oznacza w praktyce? Jakie funkcje pełni? Jakie zagrożenia mogą wystąpić?

Specyfikacja portów morskich

W Polsce wyróżnia 2 kluczowe specyfikacje dotyczące portów.

Pierwsza z nich określa klasyfikację obiektów ze względu na przeznaczenie praktyczne. Dzieli się ona na:

-handlowe

-rybackie

-jachtowe

-wojenne

Druga uwzględnia podział portów z uwzględnieniem ich powierzchni. Wyróżniamy wśród niej obiekty:

-małe

-średnie

-duże

Nie oznacza to jednak, że określone obiekty nie mogą spełniać kilku kryteriów naraz. Bywają sytuacje, kiedy Porty morskie posiadają więcej niż jedno zastosowanie np. handlowe i rybackie.

Dodatkowymi, istotnymi wyznacznikami warunkującymi popularność, czy też atrakcyjność obiektów morskich są parametry takie jak między innymi: długość nadbrzeża, częstotliwość użytkowania, ilość przeładowanych towarów, ilość wykonywanych usług pasażerskich, głębokość dróg podejściowych, czy też uwarunkowania technologiczne wykorzystywane w praktyce.

Przewaga ,,wielkiej czwórki”

Polska posiada niezwykle zróżnicowane nadmorskie obiekty gospodarcze, jednakże tylko nieliczne z nich są w stanie osiągnąć wyraźną rentowność. Obecnie od kilku lat do najważniejszych portów morskich w kraju zalicza się: Gdańsk, Gdynię, Świnoujście oraz Szczecin.

Według badań Głównego Urzędu Statystycznego przeprowadzonych w 2020, wspomniana powyżej ,,wielka czwórka” stanowiła 97,8% całościowego obrotu morskiego. Wynika to, w głównej mierze z uwarunkowań technologicznych portów oraz z udogodnień takich jak np. odległość ośrodków przemysłowych od portu, wielkość finansowania modernizacji, czy też umiejscowienie firm transportowych.

Potęga obiektów morskich znajdujących się w Gdańsku, Gdyni, Świnoujściu i Szczecinie nie opiera się jednak wyłącznie na przewadze w gałęzi handlowej. Od lat ,,wielka czwórka” specjalizowała się również w doskonaleniu usług pasażerskich, co pośrednio wpłynęło na zahamowanie rozwoju średnich oraz mniejszych portów.

Porty widmo

Ze względu na wzrastającą potęgę wspomnianej powyżej ,,wielkiej czwórki”, małe i średnie obiekty zaczęły stopniowo tracić na znaczeniu. Z powodu znaczących braków odpowiednich dofinansowań w dziedzinie modernizacji, wiele portów uległo częściowemu lub całkowitemu wyniszczeniu. Obecnie według opublikowanych danych GUS z 2020 roku małe oraz średnie obiekty wynoszą zaledwie 2,2% całkowitego obrotu morskiego. Ponadto z część z nich jest nieaktywna i obecnie pełni funkcję wyłącznie turystyczną.

Co spowodowało spadek znaczenia kameralnych portów?

Wpłynęła na to nie tylko ,,mniejsza siła przebicia”, ale również brak odpowiedniej renowacji stacji kolejowych (obsługujących dostawy do pasów nadmorskich), brak środków niezbędnych do zakupienia nowoczesnych sprzętów, wprowadzenia innowacyjnych systemów zarządczych, ale też gorsze warunki świadczenia usług rybackich, na indywidualnej działalności gospodarczej. Wszystkie te czynniki oddziałują na utratę pozycji handlowej, turystycznej, usługowej i rybackiej małych portów, w stosunku do lepiej dofinansowanych obiektów morskich. Jedyną realną szansą na całkowitą odbudowę pozycji portów, byłoby ulepszenie oraz zwiększenie wymiaru dofinansowań przyznawanych przez państwo.

CIEKAWOSTKI